Destan Yazılan Topraklarda Şehitlikler ve Anıtlar / Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 4. Bölüm

Tarihi Gelibolu Yarımadasında, destansı topraklardaki gezimizi kaldığımız yerden anlatmaya devam ediyorum. 1. Gün: Gelibolu Yarımadasının Eceabat – Seddülbahir güzergâhı üzerinde yer alan ziyaret noktalarını dolaşmış bunları üç bölümde sizlerle paylaşmıştım. İkinci Gün: istikametimiz Eceabat – Anafartalar güzergâhı olacak. Başlangıç noktamız yine Eceabat. Çanakkale’de konakladığımız tesisten ayrılıp, aynı şekilde deniz yolu ile araçlı feribotu kullanarak Çanakkale’den Eceabat’a geçiyoruz. 

Eceabat – Anafartalar Güzergâhı

Çanakkale Kara Muharebeleri’nin en yoğun bir biçimde yaşandığı alanları kapsıyor. Özellikle Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk’ün savaşa en yoğun biçimde katıldığı bölgeler olarak dikkat çekiyor. 

Anafartalar Cephesi

Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları

Kocadere Hastane Şehitliği ‘Tatar İsmet Bey Mucizesi’  Kilye Koyu üzerinden sola saparak Kabatepe Tanıtım Merkezine doğru yol alıyoruz. Bu hat üzerinde yolun sağ tarafından içeriye doğru Kocadere Bölgesine yöneldiğinizde bu şehitliğe varabilirsiniz. 

Arıburnu bölgesine çıkan Müttefik Kuvvetlerini karşılayan, 19. Tümen ve ona yardıma gelen 5. Ve 16. Tümenlere ait Sıhhiye Bölükleri, Kocadere’nin güneyinde ve kuzeyindeki bölgelerde ilk aşamada sargı yerlerini daha sonra tümen hastanelerini kurmuşlardır. Bu şehitlikte cepheden hastanelere yaralı olarak gelen ancak hayatını kaybeden şehitlikler yatmaktadır. Özellikle bu bölgede yer alan Kocadere Şimal Grubu’na ait ağır yaralı hastanesi eldeki imkansızlıklar ve hekim azlığına rağmen Baş Tabip Tatar İsmet Bey’in gayretleri ile dönemim koşullarına göre oldukça temiz ve düzenli olması nedeniyle altın madalya ile ödüllendirilen ilk ve tek hastane olma ünvanını almıştır. Bu şehitlikte kimlik bilgisi tespit edilen 1354 şehit yatmaktadır.

Mehmetçiğe Saygı Anıtı

Kanlısırt istikametinde karşımıza ‘Mehmetçiğe Saygı Anıtı’ çıkıyor. Bu anıt, Kabatepe – Conkbayırı hattı üzerinde, Albayrak Sırtı’nın güney ucunda yer alıyor. Bu heykelde yaralı bir askeri taşıyan bir başka asker canlandırılmış. Kuşkusuz bu durum biraz şaşırtıcıdır; çünkü bir asker savaştığı bir askeri taşımaktadır!. Çanakkale Muharebelerinin en ilginç öykülerinden biridir bu. Avustralya Genel Valisi Lord Cosey’in anlatımına dayandırılarak aktarıldığı düşünülen bu olay, iki düşman siper arasında bir bacağı kopmuş vaziyette yatan, acılar içinde çığlıklar atan bir İngiliz yüzbaşısını, bir Türk askerinin sırtlayıp kendi siperine bırakmasının öyküdür. Bu akıl almaz olayın anısına dikilmiş olan ‘Mehmetçiğe Saygı Anıtı’ , insanlık onurunu savaşın bile yok edemeyeceğini bize gösteren önemli bir kanıttır.

Kanlısırt Kitabesi

Mehmetçiğe Saygı Anıtı’ndan kuzeye doğru yamaca tırmanmaya başlanılan yolun sağ tarafında Kanlısırt kitabesi ile karşılaşıyoruz. Mimar Ahmet Gülgören tarafından tasarlanan kitabede;

“Anzak kolordusu 6-7 Ağustos 1915’de Anafartalar bölgesine çıkarma yapan 9. İngiliz kolordusunun hedefine ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla 19. ve 16. tümenlerin savunduğu Arıburnu cephesindeki Türk kuvvetlerini yerinde tutmak için taarruz etti. 16. tümen birlikleri çok çetin çarpışmalarda 1520 şehit, 4750 yaralı vermesine rağmen Kanlısırtı kahramanca savundu.”

Kanlısırt, karanlık tünellerde süngü süngüye yapılmış olan kanlı savaşın adıdır. Bu bölgenin Kanlısırt olarak nitelendirilmesinin nedeni ise, 18 Mayıs gecesi başlayan Türk taarruzunda burada 10. 000’e yakın şehit verilmesinden kaynaklandığıdır.

Kesik Dere Şehitliği

Arıburnu cephesinin bir kısmını oluşturan buradaki cephe hattında; 27. Ve 57. Piyade alaylarına bağlı birlikler görev yapmışlar. Ancak bu bölgeye daha sonra 18., 64. Ve 72. Piyede alayları da katılmış. 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal’in emir ve komutası altında bulunan ve burada şehit düşenlerin bir kısmı, bu şehitliğe gömülmüş. Şehitliğin kitabesine göre burada yatan şehitlerimizden 1115 askerimizin isimleri tespit edilmiş.

57.Piyade Alayı Şehitliği

Ve.. Muharebelerin sembol alayı olan 57. Piyade Alayı Şehitliğine geliyoruz. Çanakkale Muharebeleri sırasında 57. Alay’ın öyküsü, bu savaşların hangi özverilerle kazanıldığının öyküsüdür aslında. 

.

57.Piyade Alayı Şehitliği

Mustafa Kemal Atatürk’ün “Ben size taarruzu emretmiyorum. Ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar kaim olabilir” sözleriyle bu alaya verdiği emir, taarruz değil ölüm emridir; ve bu emir harfiyen uygulanır. 

Kemerli kapıdan içeriye girince şehit alanlarının yazılı olduğu mezar taşları ve tam karşıda ise üç zafer takının birleşmesinden oluşmuş bir anıt bulunuyor.

Konik kubbenin tam üstünde bir alem, ortasında da bir mermer lahit bulunuyor. 

Bu lahit 57. Alay askerlerinin sembolik bir mezar taşı olarak değerlendirilebilir. 

57. Alay’ın anısına inşa edilen bu sembolik şehitlik,
1992 yılında mimar Nejat Dinçel tarafından tasarlanmıştır.

Ana giriş kapısının hemen sağında, 10 Eylül 1994’te 108 yaşındayken vefat eden Hüseyin Kaçmaz’ın bir bronz heykeli bulunuyor. (Küçük bir kızın elinden tutar vaziyette) Heykelin tam karşısında ise Çanakkale Muharebelerini anlatan bir kabartma grubu yer alıyor.

Türk Askerine Saygı Anıtı

Kılıç Bayırı’nın güney ucunda, 57. Piyade Alayı Şehitliği’nin batısında yer alan anıt; Prof. Tankut Öktem tarafından tasarlanmış. Elinde tüfeğiyle ileri doğru atılır vaziyette,  taarruza kalkmış Mehmetciği simgeleyen, bronzdan heykel görülmeye değer. Kültür Bakanlığı tarafından 1992 de yaptırılan anıt, hayatını kaybeden askerlere adanmış.

Talat Göktepe Anıtı 

Talat Göktepe Anıtı - Yangın Şehidi: 

Şehit Orman Bölge Md. Talat Göktepe, 1994, yılı Temmuz ayında Arıburnu-Anzak Muharebe alanlarında çıkan ve kızılçam ormanını yok eden büyük yangını söndürme çalışmalarını yürütürken, görevi başında alevler içinde kalarak şehit olmuş. Yaklaşık 57 saat süren bu yangında, tarihi muharebe alanlarındaki bitki örtüsü neredeyse tamamen yok olmuş.

Conkbayırı’nın güneyinde bulunan bronz anıt, Çanakkale Orman Bölge Müdürü Talat Göktepe’nin Arıburnu’ndaki ağaçları kurtarmak için yangınla mücadele edişini temsil ediyor.

Esin Bozdemir

devam edecektir

Anıtsal Kent Çanakkale - Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 1.Bölüm
Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 2.Bölüm - Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 3.Bölüm

Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 4. Bölüm Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 5. Bölüm - Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 6.(son) Bölüm